Pierwszy dzień cyklu miesiączkowego jest również pierwszym dniem miesiączki.
Zaburzenia miesiączkowania można podzielić w zależności od czasu trwania krwawienia miesięcznego, objętości i odstępu czasu między krwawieniami:
Czas trwania krwawienia:
Hypomenorrhoea < 3 dni
Hypermenorrhoea > 8 dni
Objętość krwawienia:
Oligomenorrhoea : zbyt skąpe miesiączki
Polymenorrhoea : zbyt obfite miesiączki
Odstęp czasy miedzy krwawieniami:
Spaniomenorrhoea : długi odstęp czasu miedzie miesiączkami (> 6 tygodni)
Pollakimenorrhoea : zbyt częste miesiączki (z greckiego pollakis = często)
Inne hasła:
Eumenorrhea : prawidłowa miesiączka, opisywana w literaturze jako cykliczne (co 21 – 35 dni) krwawienie trwające od 3 do 7 dni, o objętości między 30 a 80 mL
Menorrhagia (HyperPolymenorrhea) : zbyt obfite i zbyt długo trwające krwawienie
Metrorrhagia – krwawienie poza miesiączką
Dysmenorrhoea – bolesne miesiączkowanie
Amenorrhoea – brak miesiączki, dzieli się na pierwotny lub wtórny (> 6 miesięcy)
Fazy cyklu miesiączkowego:
Faza I: złuszczanie (ok 5 dni) : pod wpływem spadku poziomu hormonów jajnikowych dochodzi do odklejania się warstwy wewnętrznej jamy macicy i trwa.
Następuje spadek poziomu estrogenów i progesteronu w osoczu z powodu zaniku ciałka żółtego, co powoduje zapadnięcie się funkcjonalnego obszaru endometrium w wyniku niedokrwienia spowodowanego rytmicznym obkurczaniem się tętniczek skutkującym martwicą gruczołów, kosmówki oraz naczyń odpowiedzialnych za menstruację.
Faza II: regeneracja (ok. 4 dni): Wydzielanie Estrogenu 17-beta-estradiolu stymuluje wzrost endometrium, nabłonek powierzchniowy się odtwarza, gruczoły oraz zasilające ich tętniczki zaczynają się wydłużać
Faza III: proliferacja (ok. 5 dni): Nabłonek z wewnętrznej warstwy jamy macicy nadal rośnie, gruczoły i tętnice wydłużają się i zaczynają nabierać kształtów spotykanych przy utrzymywaniu ciąży
Błona śluzowa coraz bardziej rośnie; gruczoły i tętnice wydłużają się szybciej niż kosmówka, co powoduje zmianę kształtu endometrium — lekką falistość gruczołów — i początek głębokiej spiralizacji tętnic. Komórki nabłonkowe rosną na wysokość i mają wyraźny biegun wierzchołkowy.
Faza IV: transformacja gruczołowa (ok 6 dni): Pod wpływem połączonego działania estrogenu i progesteronu gruczoły stają się dłuższe i bardziej kręte, uwydatnia się spirala tętniczek; progesteron powoduje dojrzewanie endometrium
Zwiększa się wydzielanie glikogenu w podstawowym biegunie komórek, dlatego jądra znajdują się w pozycji środkowej, a nawet wierzchołkowej.
Faza V sekrecyjna - wydzielnicza (ok 5 dni): Nabłonek jest dojrzały i gotowy na zapewnienie najbardziej potrzebnych warunków do przyjęcia zarodka
Gruczoły stają się bardzo poskręcane, światło gruczołu jest zniekształcone przez kolce kosmówki; glikogen dotarł do bieguna wierzchołkowego i jest wydalany poza komórkę: jest to faza wydzielania. Tętniczki osiągają maksymalną spiralizację w wyniku szybszego rozwoju niż rozwój kosmówki.
W skrócie wyróżnia się 2 fazy :
Fazę folikularna (pęcherzykowa)
Fazę lutealna (dojrzewania nabłonka)
Podczas pierwszej fazy rekrutacja pęcherzyka owulacyjnego zachodzi za pośrednictwem hormonów zwanych gonadotropinami: FSH (Follicule Stimulating Hormone) i LH (Luteinizing Hormone) wydzielanych przez kilku milimetrowy organ w mózgu zwany przysadka.
Pęcherzyki pod wpływem FSH zaczynają stopniowo wzrastać aż wyłoni się pęcherzyk dominujący, który będzie kontynuował dojrzewanie aż do owulacji. Pęcherzyk dominujący zacznie więcej produkować estrogenów, tym sposobem obniży poziom FSH. Ponieważ pęcherzyk dominujący jest bogatszy w receptory FSH, (a więc wrażliwy na niski poziom tego hormonu), jako jedyny kontynuuje dojrzewanie i stanie się pęcherzykiem de Graafa. Jest to również sygnał do dojrzewania pęcherzyka, na którego powierzchni zaczną pojawiać się receptory na LH. Stopniowe zwiększanie i utrzymywanie się stężenie estradiolu wywoła reakcje zwrotna dodatnia od przysadki uwalniając LH
Komórki pęcherzykowe wydzielają hormon polipeptydowy, inhibinę B, który wywiera sprzężenie zwrotne ujemne na wydzielanie FSH. Jest to jedna z hipotez mechanizmu inwolucji pęcherzyków.
Komórki osłonki wewnętrznej pod wpływem LH syntetyzują androgeny (steroidy o 19 atomach węgla). Te androgeny są przekształcane w estrogeny (sterydy o 18 atomach węgla) w wyniku działania aromatazy syntetyzowanej przez komórki pęcherzykowe pod wpływem FSH.
Gdy estradiol jest utrzymywany na określonym poziomie przez 48 godzin, pojawia się pozytywne sprzężenie zwrotne dotyczące wydzielania LH, które wyzwala jego wyrzut.
Ten wyrzut LH lub wyładowanie owulacyjne jest bezpośrednią przyczyną owulacji.
W fazie lutealnej, wyprodukowane estrogeny i progesteron będą stopniowo powodowały hamowanie produkcji FSH i LH w przysadce. Stopniowe obniżanie estrogenów i progesteronu wznowi syntezę gonadotropin do osiągnięcia poziomu FSH, który stopniowo wywoła wzrost niektórych pęcherzyków.